Czym jest leasing?

Umowa leasingu jest jedną z umów zawartych w kodeksie cywilnym. Istotą leasingu jest możliwość korzystania z cudzej rzeczy za odpowiednim wynagrodzeniem. Leasing pozwala uniknąć jednorazowego przeznaczenia dużej części kapitału na zakup danej rzeczy. Unikamy dzięki temu „mrożenia gotówki” co pozwala ją zainwestować w inne przedsięwzięcia biznesowe. Raty leasingowe stanowią cykliczny koszt firmy dla celów podatkowych.

Przez umowę leasingu Finansujący (leasingodawca) zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, nabyć rzecz od oznaczonego zbywcy (osoby trzeciej). Najczęściej leasing kojarzy nam się z leasingiem pojazdów. Leasingowane natomiast mogą być również inne rzeczy, takie jak maszyny budowlane, sprzęt elektroniczny, łodzie.

Zakupiona przez Finansującego rzecz jest następnie oddawana Korzystającemu (leasingobiorca) do używania na warunkach określonych w umowie leasingu. Zgodnie z zawartą umową leasingu rzecz jest oddawana leasingobiorcy na czas oznaczony w umowie. Jednocześnie Korzystający jest zobowiązany do zapłaty wynagrodzenia pieniężnego w formie rat leasingowych. Suma rat leasingowych w okresie trwania umowy, powinna być równa co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy.

Strony umowy leasingu

W potocznym użyciu mówi się, że stronami umowy leasingu są leasingodawca i leasingobiorca. W terminologii prawnej poprawne nazwy stron umowy to odpowiednio finansujący oraz korzystający.

Finansujący czyli leasingodawca, musi prowadzić działalność gospodarczą w zakresie, której mieszczą się usługi leasingowe. Finansujący nabywa określoną rzecz od osoby trzeciej (zbywcy) na warunkach określonych w umowie leasingu. Następnie oddaje tę rzecz Korzystającemu do używania.

Korzystający nie musi prowadzić działalności gospodarczej, aby zostać stroną umowy leasingu. Korzystającym może zatem być zarówno osoba fizyczna (prowadząca działalność gospodarczą lub nie), osoba prawna oraz jednostka organizacyjna posiadająca zdolność prawną.

Przedmiot umowy leasingu

Przedmiotem umowy leasingu mogą być jedynie rzeczy, zarówno ruchome, jak i nieruchome. Z punktu widzenia praktycznego, leasing części składowych rzeczy nie jest możliwy. Przedmiotem leasingu może być również zespół rzeczy połączonych ze sobą funkcjonalnie, jednak każda rzecz powinna być wykazana w umowie. Nie mogą stanowić przedmiotu leasingu dobra niematerialne oraz prawa. Powszechnie przedmiotem umowy leasingu są np. samochody, jak również inne pojazdy i wszelkiego rodzaju sprzęty np. komputery, drukarki.

Obowiązki Finansującego

Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego Finansujący powinien wydać korzystającemu przedmiot leasingu w takim stanie, w jakim znajdował się on w chwili wydania mu przez zbywcę. Tym samym Finansujący będzie musiał naprawić szkodę, gdy dojdzie do pogorszenia rzeczy na skutek okoliczności, za które podmiot ten ponosi odpowiedzialność.

Dodatkowo Finansujący ma obowiązek wydania Korzystającemu wraz z rzeczą odpisu umowy ze zbywcą lub odpisów innych dokumentów dotyczących tej umowy. Chodzi tu na przykład o dokumenty gwarancyjne co do jakości rzeczy, uzyskane od zbywcy lub producenta. Dzięki temu Korzystający może zweryfikować, czy Finansujący wywiązał się należycie ze swoich zobowiązań wynikających z umowy leasingu. Nadto, te dokumenty mogą być mu potrzebne, gdy będzie chciał skorzystać z przysługujących mu roszczeń z tytułu wad rzeczy.

Obowiązki Korzystającego

Kodeks cywilny dość jasno precyzuje obowiązki nałożone na Korzystającego. Przede wszystkim do jego obowiązków należy utrzymanie rzeczy w stanie należytym oraz ponoszenie ciężarów związanych z własnością lub posiadaniem rzeczy. Korzystający powinien w szczególności dokonywać konserwacji przedmiotu leasingu, a także napraw niezbędnych do zachowania przedmiotu w stanie niepogorszonym, z uwzględnieniem jednak jej zużycia wskutek prawidłowego używania. Ciężary związane z własnością lub posiadaniem rzeczy to w szczególności podatki, inne opłaty publicznoprawne (np. mandaty).

Jeżeli w umowie leasingu nie zostało zastrzeżone, że konserwacji i napraw rzeczy dokonuje osoba mająca określone kwalifikacje, korzystający powinien niezwłocznie zawiadomić finansującego o konieczności dokonania istotnej naprawy rzeczy.

Kolejny obowiązek Korzystającego to umożliwienie Finansującemu sprawdzenie rzeczy w zakresie utrzymania rzeczy w stanie należytym. Finansujący (osoba przez niego upoważniona) może wejść do pomieszczeń, gdzie znajduje się przedmiot leasingu. W tym zakresie mieści się obejrzenie przedmiotu leasingu, uruchomienie, sprawdzenie prawidłowości funkcjonowania. Finansujący może też żądać przedstawienia dowodów przeprowadzenia odpowiednich czynności konserwacyjnych czy napraw. Finansujący może także wezwać Korzystającego do wydania dowodów poniesienia kosztów stanowiących ciężary związane z własnością lub posiadaniem rzeczy.

Wady przedmiotu leasingu

Jak wskazano już wcześniej, przedmiot leasingu wydawany Korzystającemu jest nabywany przez Finansującego od innego podmiotu. W takim przypadku pojawia się pytanie: co jeśli nabyty przedmiot okaże się wadliwy? Korzystający nie umowy ze zbywcą, a zatem na jakiej podstawie może dochodzić roszczeń związanych z wadami? Na szczęście Kodeks cywilny reguluje tę kwestię.

Co do zasady Finansujący nie odpowiada wobec korzystającego za wady rzeczy. Finansujący będzie jednak odpowiadał, jeżeli wady te powstały na skutek okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność. Umowa leasingu może rozszerzać odpowiedzialność Finansującego natomiast postanowienia umowne mniej korzystne dla leasingobiorcy są nieważne.

Na skutek zawartej umowy pomiędzy Finansującym a zbywcą rzeczy, Korzystający nabywa z mocy prawa uprawnienia z tytułu wad rzeczy. Przejście uprawnień na korzystającego dotyczy zarówno uprawnień z tytułu rękojmi za wady rzeczy, jak również z tytułu gwarancji. Przejście na korzystającego tego rodzaju uprawnień oznacza, że ma on prawo wykorzystywać je bezpośrednio wobec zbywcy. Ich wykonanie nie ma wpływu na obowiązki Korzystającego, które wynikają z umowy leasingu (np. zapłata rat leasingowych).

Warto zaznaczyć, ze Korzystający nie ma możliwości odstąpienia od umowy ze zbywcą. Może jednak wystąpić z takim żądaniem do Finansującego. Jeżeli są ku temu podstawy prawne i faktyczne to Finansujący będzie zobowiązany od umowy odstąpić. Jednocześnie, Finansujący nie może odstąpić od umowy gdy Korzystający nie zgłosił takiego żądania.

Odstąpienie przez leasingodawcę od umowy ze zbywcą z powodu wady rzeczy skutkuje wygaśnięciem umowy leasingu. To z kolei sprawia, że leasingodawca ma prawo żądać od leasingobiorcy natychmiastowego uregulowania wszystkich pozostałych do zapłaty rat, pomniejszonych o korzyści, które leasingodawca zyskał wskutek ich przedterminowej zapłaty oraz wygaśnięcia umowy leasingu i umowy ze zbywcą. Wskazane korzyści obejmują w szczególności zwróconą przez zbywcę cenę.

Utrata przedmiotu leasingu

Jeżeli przedmiot leasingu został już wydany Korzystającemu to jego utrata z powodu okoliczności, za które finansujący nie ponosi odpowiedzialności, skutkuje wygaśnięciem umowy leasingu. Chodzi tutaj o takie przypadki jak szkoda całkowita przedmiotu czy jego kradzież. Korzystający ma obowiązek niezwłocznie zawiadomić finansującego o utracie rzeczy.

W związku z wygaśnięciem umowy Finansujący może żądać od Korzystającego natychmiastowego zapłacenia wszystkich przewidzianych w umowie a niezapłaconych rat, pomniejszonych o korzyści, jakie finansujący uzyskał wskutek ich zapłaty przed umówionym terminem i wygaśnięcia umowy leasingu oraz z tytułu ubezpieczenia rzeczy, a także naprawienia szkody. Przepis ten określa górny zakres żądań jakie Finansujący może wysunąć w takim przypadku wobec Korzystającego. Zakres ten odpowiada wynagrodzeniu należnemu finansującemu (raty leasingowe), a także szkodzie jaką w związku z wygaśnięciem umowy poniósł.

W zakresie rat leasingowych ustawodawca wprowadził ograniczenie, że obowiązek ich pokrycia w takim przypadku ulega ograniczeniu o korzyści jakie finansujący uzyskał wskutek ich zapłaty przed umówionym terminem i wygaśnięcia umowy leasingu oraz z tytułu ubezpieczenia rzeczy. Przykładowo, korzyściami Finansującego w przypadku szkody całkowitej będzie cena uzyskana za wrak oraz odszkodowanie z Towarzystwa Ubezpieczeniowego. Przepis ten nie przewiduje zatem generalnego uprawnienia finansującego do odbioru wszelkich kwot wypłaconych tytułem odszkodowania w związku z utratą przedmiotu leasingu.

Leasing a korzyści podatkowe

Z perspektywy przedsiębiorcy, warto pamiętać, że przy leasingu, przedsiębiorca odlicza podatek VAT oraz zalicza wydatki eksploatacyjne jak przykładowo zakup paliwa do kosztów uzyskania przychodu. Niemniej, w zależności od tego, który rodzaj umowy leasingu zostanie ostatecznie wybrany, występują pewne różnice przy odliczaniu podatku VAT. W zależności od wyboru rodzaju leasingu, oprócz różnych okresów trwania umów i różnicach w odliczaniu podatku VAT, dodatkowe różnice między leasingiem operacyjnym a finansowym są widoczne przy wykupie przedmiotu leasingu. W leasingu operacyjnym nie ma konieczności wykupywania przedmiotu leasingu po zakończonej umowie – leasingobiorca może wykupić przedmiot lub zostawić go finansującemu. Natomiast przy leasingu finansowym, przedmiot ten staje się własnością leasingobiorcy, który nie musi już ponosić kosztów wykupu rzeczy.

*****

Tematyka związana z leasingiem jest dużo bardziej rozbudowana niż obszary wskazany w niniejszym wpisie. Umowa leasingu w granicach prawa może zawierać dodatkowe prawa i obowiązki stron, w szczególności leasingobiorcy. Każdy z podmiotów działających w branży leasingu korzysta ze swoich wzorów umów i ogólnych warunków umownych. Tym samym, każda tego rodzaju sprawa wymaga zindywidualizowanej analizy.

Przy wyborze umowy leasingu należy kierować się przede wszystkim własnymi możliwościami finansowymi oraz wartością przedmiotu, który będzie przedmiotem umowy leasingu. Dlatego też, jeśli zamierzają Państwo zawrzeć umowę leasingu, potrzebują jej sprawdzenia lub ewentualnie mają jakiekolwiek problemy z wykonaniem umowy leasingu, zapraszamy do bezpośredniego kontaktu.