Podział majątku
Zawarcie związku małżeńskiego co do zasady prowadzi do powstania pomiędzy małżonkami ustawowej wspólności majątkowej. W drodze umowy zawartej w formie aktu notarialnego małżonkowie mogą dokonać rozszerzenia lub ograniczenia zakresu ustawowej wspólności majątkowej. Mogą także ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków.
WSPÓLNOŚĆ MAJĄTKOWA
W przypadku wspólności majątkowej składniki majątku możemy podzielić na dwie grupy.
Pierwsza z nich to składniki, które wchodzą do majątku wspólnego. W szczególności są to przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. W pierwszej kolejności możemy tutaj wymienić pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków. Do majątku wspólnego należą również dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków. Będzie to np. czynsz z wynajmowanego mieszkania. Nie jest to jednak katalog zamknięty. W skład majątku wspólnego wchodzą także środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków.
Druga grupa to składniki należące do majątków osobistych każdego z małżonków. W pierwszej kolejności będą to przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej (np. dom kupiony przed zawarciem małżeństwa). Przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę również wchodzą do majątku osobistego, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił. Warto wymienić również przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej. Również renta przyznana z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość wejdzie do majątku wspólnego.
Do majątku osobistego każdego z małżonków należeć będą także przedmioty uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia, jak również prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy.
ROZDZIELNOŚĆ MAJĄTKOWA
Małżonkowie mogą zawrzeć umowę ustanawiającą rozdzielność majątkową. Na skutek takiej umowy każdy z małżonków zachowuje zarówno majątek nabyty przed zawarciem tej umowy, jak i majątek nabyty później. W ustroju rozdzielności majątkowej nie występuje majątek wspólny małżonków.
Dla ustanowienia rozdzielności majątkowej wystarczająca jest zgodna wola stron została wyrażona w formie aktu notarialnego. Umowa ustanawiająca rozdzielność majątkową może poprzedzać zawarcie małżeństwa lub zostać zawarta w trakcie małżeństwa.
W pierwszym przypadku umowa wywołuje skutki od chwili zawarcia małżeństwa. Tym samym między małżonkami nie powstaje ustrój wspólności ustawowej. Z chwilą zawarcia małżeństwa zostaje ustanowiona rozdzielność majątkowa między małżonkami.
Każdy z małżonków może również żądać ustanowienia rozdzielności majątkowej na mocy orzeczenia sądu. Przesłanką wydania orzeczenia w tym zakresie są „ważne powody”. Jak wskazuje orzecznictwo ważne powody to okoliczności, które powodują, że w konkretnej sytuacji faktycznej wspólność ustawowa przestaje służyć dobru drugiego z małżonków oraz dobru założonej przez małżonków rodziny. Stan, w którym dochodzi do naruszenia lub poważnego zagrożenia interesu majątkowego jednego z małżonków i dobra rodziny uzasadnia więc złożenie wniosku o ustanowienie rozdzielności majątkowej przez sąd. Jako przykład takiej sytuacji można wskazać lekkomyślne zaciąganie przez jednego z małżonków długów, które powodują zagrożenie dla istnienia rodziny.
Rozdzielność majątkowa powstaje z mocy prawa w razie ubezwłasnowolnienia, ogłoszenia upadłości lub orzeczenia separacji małżonków. Możliwy jest jednak powrót do ustawowego ustroju majątkowego. Dzieje się tak w przypadku uchylenia ubezwłasnowolnienia, a także umorzenia, ukończenia lub uchylenia postępowania upadłościowego, a także zniesienia separacji. W przypadku separacji małżonkowie mogą jednak złożyć zgodny wniosek o utrzymanie rozdzielności majątkowej.
ROZDZIELNOŚĆ MAJĄTKOWA Z WYRÓWNANIEM DOROBKÓW
Jest to szczególny rodzaj umownej rozdzielności majątkowej. W tym szczególnym ustroju dorobkiem każdego z małżonków jest wzrost wartości jego majątku po zawarciu umowy majątkowej. Po ustaniu rozdzielności majątkowej małżonek, którego dorobek jest mniejszy niż dorobek drugiego małżonka, może żądać wyrównania dorobków. Wyrównanie dorobków następuje przez zapłatę lub przeniesienie prawa (np. prawa własności ruchomości).
PODZIAŁ MAJĄTKU WSPÓLNEGO
W czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Przeprowadzenie podziału majątku wspólnego może nastąpić już w wyroku rozwodowym. Przeprowadzenie tego podziału nie może jednak powodować nadmiernej zwłoki w postępowaniu rozwodowym. Jeżeli ten warunek jest niemożliwy do spełniania to podział majątku wspólnego powinien zostać dokonany po rozwodzie.
Najlepiej jeżeli małżonkowie dojdą do porozumienia w zakresie podziału majątku wspólnego. W takim przypadku podziału można dokonać w umowie, zawieranej najczęściej przed notariuszem. W ten sposób można dokonać podziału majątku w całości lub tylko poszczególnych jego składników.
Konflikt małżonków w tym zakresie powoduje konieczność złożenia wniosku o podział majątku wspólnego do sądu. Wniosek o podział majątku wspólnego należy złożyć do wydziału cywilnego sądu rejonowego, który jest właściwy według miejsca położenia majątku. Opłata od wniosku wynosi 1000 zł lub 300 zł, jeżeli wniosek zawiera zgodny projekt podziału ustalony przez małżonków. Wniosek powinien zawierać wskazanie składników majątku, które mają ulec podziałowi oraz wnioski dowodowe w tym zakresie. W sytuacji gdy pomiędzy stronami istnieje spór co do wartości poszczególnych składników istotny będzie dowód z opinii biegłego.
Sprawa sądowa o podział majątku wspólnego kończy się wydaniem postanowienia kończącego sprawę. Sąd może dokonać podziału składników majątku w jeden ze wskazanych poniżej sposobów.
Podział fizyczny majątku wspólnego
Istotą tego sposobu podziału jest to aby każdy z małżonków otrzymał wyodrębnioną część wspólnej rzeczy. Przyznana część powinna odpowiadać wielkości udziału w majątku wspólnym. Tym samym, co do zasady każdy z małżonków otrzymuje po połowie.
W pierwszej kolejności Sąd motywuje strony do przeprowadzenia podziału w sposób zgodny. Jeżeli uda się osiągnąć porozumienie, Sąd wydaje postanowienie w przedmiocie podziału na uzgodnionych warunkach. Sąd nie uwzględni projektu podziału jeżeli będzie on niezgodny z prawem, z zasadami współżycia społecznego lub będzie naruszał interesy uprawnionych.
W przypadku braku porozumienia, jeżeli zachodzą przesłanki do dokonania podziału, sąd dokonuje tego podziału na części odpowiadające wartością udziałom współwłaścicieli. O tym kto otrzyma daną rzecz lub jej część decyduje Sąd przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności sprawy, zgodnie z interesem społeczno-gospodarczym. Różnice w wartościach zostaną wyrównane poprzez dopłaty pieniężne.
Przyznanie rzeczy wspólnej jednemu z małżonków z orzeczeniem odpowiedniej spłaty na rzecz drugiego małżonka
Zdarza się, iż w skład majątku wspólnego wchodzi jeden składnik podlegający podziałowi, którego fizyczny podział jest niemożliwy (np. kawalerka). W takiej sytuacji pierwszym krokiem będzie ustalenie wartości tego składnika majątku. Pomocna w tym zakresie może być opinia biegłego. Następnie, Sąd powinien określić udziały w majątku wspólnym. W przypadku małżonków najczęściej będą one równe. Przyznając rzecz jednemu z małżonków, Sąd zobowiąże go do spłaty pieniężnej udziału drugiego małżonka.
Sprzedaż rzeczy wspólnej w drodze licytacji publicznej i podział uzyskanej sumy pomiędzy małżonków
Podział poprzez sprzedaż w drodze licytacji może nastąpić po spełnieniu określonych przesłanek. W istocie, pierwszeństwo mają inne, wymienione wcześniej sposoby podziału. Sąd dokona podziału przez sprzedaż przede wszystkim w sytuacji, gdy brak jest możliwości dokonania podziału na zgodny wniosek stron. Dzieje się tak zarówno wtedy gdy taki wniosek nie został złożony, jak również wtedy gdy Sąd uzna złożony wniosek za niedopuszczalny. Druga przesłanka to brak możliwości podziału rzeczy na części odpowiadające udziałom współwłaścicieli. Wreszcie, Sąd rozstrzyga czy przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli, z obowiązkiem spłaty pozostałych w okolicznościach sprawy jest celowe i dopuszczalne. Jeżeli i ta możliwość jest wykluczona, Sąd zarządzi sprzedaż.
Ten sposób zniesienia współwłasności jest najmniej korzystny dla stron. Zarządzona przez sąd sprzedaż rzeczy wspólnej następuje bowiem zgodnie z przepisami o sprzedaży rzeczy w toku postępowania egzekucyjnego. Istnieje duże ryzyko, że w licytacji rzecz zostanie sprzedana poniżej ceny rynkowej. Dodatkowo, sprzedaż rzeczy w tym trybie wiąże się z koniecznością pokrycia opłat na rzecz komornika.
Podział majątku
Zawarcie związku małżeńskiego co do zasady prowadzi do powstania pomiędzy małżonkami ustawowej wspólności majątkowej. W drodze umowy zawartej w formie aktu notarialnego małżonkowie mogą dokonać rozszerzenia lub ograniczenia zakresu ustawowej wspólności majątkowej. Mogą także ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków.
WSPÓLNOŚĆ MAJĄTKOWA
W przypadku wspólności majątkowej składniki majątku możemy podzielić na dwie grupy.
Pierwsza z nich to składniki, które wchodzą do majątku wspólnego. W szczególności są to przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. W pierwszej kolejności możemy tutaj wymienić pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków. Do majątku wspólnego należą również dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków. Będzie to np. czynsz z wynajmowanego mieszkania. Nie jest to jednak katalog zamknięty. W skład majątku wspólnego wchodzą także środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków.
Druga grupa to składniki należące do majątków osobistych każdego z małżonków. W pierwszej kolejności będą to przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej (np. dom kupiony przed zawarciem małżeństwa). Przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę również wchodzą do majątku osobistego, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił. Warto wymienić również przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej. Również renta przyznana z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość wejdzie do majątku wspólnego.
Do majątku osobistego każdego z małżonków należeć będą także przedmioty uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia, jak również prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy.
ROZDZIELNOŚĆ MAJĄTKOWA
Małżonkowie mogą zawrzeć umowę ustanawiającą rozdzielność majątkową. Na skutek takiej umowy każdy z małżonków zachowuje zarówno majątek nabyty przed zawarciem tej umowy, jak i majątek nabyty później. W ustroju rozdzielności majątkowej nie występuje majątek wspólny małżonków.
Dla ustanowienia rozdzielności majątkowej wystarczająca jest zgodna wola stron została wyrażona w formie aktu notarialnego. Umowa ustanawiająca rozdzielność majątkową może poprzedzać zawarcie małżeństwa lub zostać zawarta w trakcie małżeństwa.
W pierwszym przypadku umowa wywołuje skutki od chwili zawarcia małżeństwa. Tym samym między małżonkami nie powstaje ustrój wspólności ustawowej. Z chwilą zawarcia małżeństwa zostaje ustanowiona rozdzielność majątkowa między małżonkami.
Każdy z małżonków może również żądać ustanowienia rozdzielności majątkowej na mocy orzeczenia sądu. Przesłanką wydania orzeczenia w tym zakresie są „ważne powody”. Jak wskazuje orzecznictwo ważne powody to okoliczności, które powodują, że w konkretnej sytuacji faktycznej wspólność ustawowa przestaje służyć dobru drugiego z małżonków oraz dobru założonej przez małżonków rodziny. Stan, w którym dochodzi do naruszenia lub poważnego zagrożenia interesu majątkowego jednego z małżonków i dobra rodziny uzasadnia więc złożenie wniosku o ustanowienie rozdzielności majątkowej przez sąd. Jako przykład takiej sytuacji można wskazać lekkomyślne zaciąganie przez jednego z małżonków długów, które powodują zagrożenie dla istnienia rodziny.
Rozdzielność majątkowa powstaje z mocy prawa w razie ubezwłasnowolnienia, ogłoszenia upadłości lub orzeczenia separacji małżonków. Możliwy jest jednak powrót do ustawowego ustroju majątkowego. Dzieje się tak w przypadku uchylenia ubezwłasnowolnienia, a także umorzenia, ukończenia lub uchylenia postępowania upadłościowego, a także zniesienia separacji. W przypadku separacji małżonkowie mogą jednak złożyć zgodny wniosek o utrzymanie rozdzielności majątkowej.
ROZDZIELNOŚĆ MAJĄTKOWA Z WYRÓWNANIEM DOROBKÓW
Jest to szczególny rodzaj umownej rozdzielności majątkowej. W tym szczególnym ustroju dorobkiem każdego z małżonków jest wzrost wartości jego majątku po zawarciu umowy majątkowej. Po ustaniu rozdzielności majątkowej małżonek, którego dorobek jest mniejszy niż dorobek drugiego małżonka, może żądać wyrównania dorobków. Wyrównanie dorobków następuje przez zapłatę lub przeniesienie prawa (np. prawa własności ruchomości).
PODZIAŁ MAJĄTKU WSPÓLNEGO
W czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Przeprowadzenie podziału majątku wspólnego może nastąpić już w wyroku rozwodowym. Przeprowadzenie tego podziału nie może jednak powodować nadmiernej zwłoki w postępowaniu rozwodowym. Jeżeli ten warunek jest niemożliwy do spełniania to podział majątku wspólnego powinien zostać dokonany po rozwodzie.
Najlepiej jeżeli małżonkowie dojdą do porozumienia w zakresie podziału majątku wspólnego. W takim przypadku podziału można dokonać w umowie, zawieranej najczęściej przed notariuszem. W ten sposób można dokonać podziału majątku w całości lub tylko poszczególnych jego składników.
Konflikt małżonków w tym zakresie powoduje konieczność złożenia wniosku o podział majątku wspólnego do sądu. Wniosek o podział majątku wspólnego należy złożyć do wydziału cywilnego sądu rejonowego, który jest właściwy według miejsca położenia majątku. Opłata od wniosku wynosi 1000 zł lub 300 zł, jeżeli wniosek zawiera zgodny projekt podziału ustalony przez małżonków. Wniosek powinien zawierać wskazanie składników majątku, które mają ulec podziałowi oraz wnioski dowodowe w tym zakresie. W sytuacji gdy pomiędzy stronami istnieje spór co do wartości poszczególnych składników istotny będzie dowód z opinii biegłego.
Sprawa sądowa o podział majątku wspólnego kończy się wydaniem postanowienia kończącego sprawę. Sąd może dokonać podziału składników majątku w jeden ze wskazanych poniżej sposobów.
Podział fizyczny majątku wspólnego
Istotą tego sposobu podziału jest to aby każdy z małżonków otrzymał wyodrębnioną część wspólnej rzeczy. Przyznana część powinna odpowiadać wielkości udziału w majątku wspólnym. Tym samym, co do zasady każdy z małżonków otrzymuje po połowie.
W pierwszej kolejności Sąd motywuje strony do przeprowadzenia podziału w sposób zgodny. Jeżeli uda się osiągnąć porozumienie, Sąd wydaje postanowienie w przedmiocie podziału na uzgodnionych warunkach. Sąd nie uwzględni projektu podziału jeżeli będzie on niezgodny z prawem, z zasadami współżycia społecznego lub będzie naruszał interesy uprawnionych.
W przypadku braku porozumienia, jeżeli zachodzą przesłanki do dokonania podziału, sąd dokonuje tego podziału na części odpowiadające wartością udziałom współwłaścicieli. O tym kto otrzyma daną rzecz lub jej część decyduje Sąd przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności sprawy, zgodnie z interesem społeczno-gospodarczym. Różnice w wartościach zostaną wyrównane poprzez dopłaty pieniężne.
Przyznanie rzeczy wspólnej jednemu z małżonków z orzeczeniem odpowiedniej spłaty na rzecz drugiego małżonka
Zdarza się, iż w skład majątku wspólnego wchodzi jeden składnik podlegający podziałowi, którego fizyczny podział jest niemożliwy (np. kawalerka). W takiej sytuacji pierwszym krokiem będzie ustalenie wartości tego składnika majątku. Pomocna w tym zakresie może być opinia biegłego. Następnie, Sąd powinien określić udziały w majątku wspólnym. W przypadku małżonków najczęściej będą one równe. Przyznając rzecz jednemu z małżonków, Sąd zobowiąże go do spłaty pieniężnej udziału drugiego małżonka.
Sprzedaż rzeczy wspólnej w drodze licytacji publicznej i podział uzyskanej sumy pomiędzy małżonków
Podział poprzez sprzedaż w drodze licytacji może nastąpić po spełnieniu określonych przesłanek. W istocie, pierwszeństwo mają inne, wymienione wcześniej sposoby podziału. Sąd dokona podziału przez sprzedaż przede wszystkim w sytuacji, gdy brak jest możliwości dokonania podziału na zgodny wniosek stron. Dzieje się tak zarówno wtedy gdy taki wniosek nie został złożony, jak również wtedy gdy Sąd uzna złożony wniosek za niedopuszczalny. Druga przesłanka to brak możliwości podziału rzeczy na części odpowiadające udziałom współwłaścicieli. Wreszcie, Sąd rozstrzyga czy przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli, z obowiązkiem spłaty pozostałych w okolicznościach sprawy jest celowe i dopuszczalne. Jeżeli i ta możliwość jest wykluczona, Sąd zarządzi sprzedaż.
Ten sposób zniesienia współwłasności jest najmniej korzystny dla stron. Zarządzona przez sąd sprzedaż rzeczy wspólnej następuje bowiem zgodnie z przepisami o sprzedaży rzeczy w toku postępowania egzekucyjnego. Istnieje duże ryzyko, że w licytacji rzecz zostanie sprzedana poniżej ceny rynkowej. Dodatkowo, sprzedaż rzeczy w tym trybie wiąże się z koniecznością pokrycia opłat na rzecz komornika.
Oczywiście zawarte powyżej informacje to jedynie najbardziej fundamentalne zasady dotyczące podziału majątku. Szczegółowe regulacji w przedmiocie podziału majątku wspólnego małżonków znajdują się w kilku aktach prawnych, w szczególności Kodeksie Rodzinnym i Opiekuńczym, Kodeksie Cywilnym i Kodeksie Postępowania Cywilnego. Jeżeli potrzebujesz dowiedzieć się więcej skorzystaj z porady prawnej Adwokata a przeanalizujemy Twoją sprawę pod kątem możliwości działania, opracowania projektu podziału majątku wspólnego oraz przygotowania wniosku do sądu o dokonanie podziału majątku.
Podział majątku prawnik Warszawa
Podział majątku prawnik Warszawa
Oczywiście zawarte powyżej informacje to jedynie najbardziej fundamentalne zasady dotyczące podziału majątku. Szczegółowe regulacji w przedmiocie podziału majątku wspólnego małżonków znajdują się w kilku aktach prawnych, w szczególności Kodeksie Rodzinnym i Opiekuńczym, Kodeksie Cywilnym i Kodeksie Postępowania Cywilnego. Jeżeli potrzebujesz dowiedzieć się więcej skorzystaj z porady prawnej Adwokata a przeanalizujemy Twoją sprawę pod kątem możliwości działania, opracowania projektu podziału majątku wspólnego oraz przygotowania wniosku do sądu o dokonanie podziału majątku.