Alimenty

Zgodnie z polskim prawem rodzinnym członkowie rodziny zobowiązani są do wzajemnego wspierania się i pomocy. Kodeks rodzinny i opiekuńczy reguluje obowiązek alimentacyjny jako środek do realizacji tej zasady.

Obowiązek alimentacyjny polega na dostarczaniu środków utrzymania, a także środków wychowania. Obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Najczęściej mamy do czynienia z obowiązkiem alimentacyjnym rodziców wobec dzieci, które nie są w stanie utrzymać się samodzielnie. Po latach, jeżeli rodzice popadną w niedostatek, sytuacja może się odwrócić i to dorosłe dzieci będą zobowiązane płacić alimenty na rzecz rodziców.

Alimenty na dziecko

Dziecko, które jeszcze nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie ma uprawnienie do świadczeń alimentacyjnych od swoich rodziców. Wyjątkiem jest sytuacja gdy dochody z majątku dziecka wystarczają na zaspokojenie jego potrzeb.

Wykonanie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka może polegać w całości lub w części na osobistych wysiłkach jednego z rodziców. Dzieje się tak przede wszystkim gdy dziecko mieszka tylko z jednym rodzicem. W tym przypadku rodzic wypełnia swój obowiązek przez codzienne czynności opiekuńcze wobec dziecka. Można tu wskazać między innymi utrzymanie gospodarstwa domowego, zapewnianie wyżywienia, ubrań, wspieranie w edukacji, wożenie do szkoły, lekarza itp. Drugi z rodziców, mniej obecny w życiu dziecka, powinien w całości lub części pokrywać koszty utrzymania lub wychowania dziecka.

Obowiązek alimentacyjny wobec małoletnich dzieci obejmuje wydatki związane bezpośrednio z ich utrzymaniem, takie jak wydatki na wyżywienie, naukę, odzież, czy też środki higieniczne. Istotne będą również koszty utrzymania miejsca zamieszkania, w którym dziecko ma swoje centrum życia. Nie bez znaczenia są również ponoszone przez rodzica koszty opłat za energię elektryczną, wodę, gaz czy inne media. Konieczność spłacania kredytu zaciągniętego zgodnie przez współmałżonków należy także potraktować jako zmierzające do zaspokojenia usprawiedliwionych potrzeb małoletnich dzieci stron. Wydatki te zmierzają przecież do zaspokojenia godnych warunków mieszkaniowych dziecku. Należy podkreślić, że w sprawach o alimenty dzieci mają prawo do równej stopy życiowej z rodzicami.

Alimenty po rozwodzie

W określonych przypadkach sąd może orzec pomiędzy rozwiedzionymi małżonkami obowiązek dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego. Cel i społeczne znaczenie związku małżeńskiego wymagają, by niektóre konsekwencje jego zawarcia trwały nawet po rozwiązaniu małżeństwa. Skutkiem tego jest istniejący w określonych przypadkach obowiązek alimentacyjny między rozwiedzionymi małżonkami, uregulowany w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym.

Jeżeli jeden z rozwiedzionych małżonków popadnie w niedostatek może wystąpić do drugiego z roszczeniem o dostarczanie środków utrzymania. Podstawą wprowadzenia takiej regulacji jest pogląd, że z punktu widzenia interesu społecznego istotne jest zabezpieczenie po rozwodzie małżonka, który potrzebuje pomocy. Dotyczy to zwłaszcza tej osoby, która nie dała powodu do rozwodu, a która poświęciła wspólnocie rodzinnej wiele lat swego życia.

Drugi przypadek alimentów pomiędzy byłymi małżonkami dotyczy rozwodu z orzeczeniem o winie. Rozszerzony obowiązek alimentacyjny może mieć zastosowanie jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia. Jeżeli rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec alimenty na jego rzecz. Nie jest w tym wypadku konieczne wykazanie, że małżonek niewinny znalazł się w niedostatku.

Wysokość alimentów

Wysokość obowiązku alimentacyjnego zależeć będzie od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego do zapłaty alimentów. Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego za usprawiedliwione potrzeby należy uznać.

Podstawowe potrzeby fizyczne

Optymalne dla wieku i stanu zdrowia wyżywienie. Zapewnienie odpowiednich warunków mieszkaniowych z funkcjonującymi mediami. Odzież odpowiednia do wzrostu i pory roku. Środki higieny, leczenie i opieka w przypadku choroby.

Potrzeby duchowe i kulturalne

Zapewnienie dziecku możliwości wyjścia do kina, do teatru, czy muzeum. Kupno książek czy instrumentów związanych z zainteresowaniami i hobby dziecka.

Potrzeby edukacyjne

Zagwarantowanie odpowiedniej do zdolności dziecka edukacji, włączając w to zajęcia pozalekcyjne. Podręczniki, wyprawki szkolne, zapewnienie dojazdów do szkoły.

Potrzeby wypoczynku i rozrywki

Zapewnienie uprawnionemu wypoczynku na przykład w formie wycieczek, rozrywek z rodzicem i rówieśnikami. Odpowiednie do wieku zabawki, książki.

Możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego do zapłaty alimentów

Przez możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego należy rozumieć nie tylko zarobki i dochody rzeczywiście uzyskiwane. Uwzględnić należy także zarobki i dochody, które osoba zobowiązana może i powinna uzyskiwać przy dołożeniu należytej staranności. Sąd bada czy przy przestrzeganiu zasad prawidłowej gospodarki oraz stosownie do swoich sił umysłowych i fizycznych zobowiązany mógłby zarabiać więcej. Jako przykład można podać sytuacje gdy osoba, która ma wyuczony, dobrze płatny zawód nie podejmuje pracy mimo braku przeciwskazań. W takim przypadku zdolność zarobkową tej osoby należy ocenić przez pryzmat wynagrodzenia jakie osoba z takim wykształceniem mogłaby osiągnąć.

Trzeba przy tym podkreślić, że na zakres świadczeń alimentacyjnych nie mają wpływu świadczenia z pomocy społecznej lub funduszu alimentacyjnego. Co ważne, świadczenie wychowawcze 500+ również nie jest brane pod uwagę przy ustalaniu wysokości alimentów. Zobowiązany do alimentacji nie może żądać zmniejszenia alimentów powołując się na wypłatę świadczenia 500+ drugiemu z rodziców.

Pozew o alimenty

Jeżeli zobowiązany do świadczeń alimentacyjnych nie wykonuje swojego obowiązku dobrowolnie należy wystąpić do sądu. Pozew o roszczenie alimentacyjne składa się do sądu właściwego według miejsca zamieszkania osoby uprawnionej. Co istotne, strona dochodząca roszczeń alimentacyjnych oraz strona pozwana w sprawie o obniżenie alimentów nie mają obowiązku uiszczania kosztów sądowych.

Po zakończeniu sprawy Sąd wydaje wyrok w którym wskazuje wysokość alimentów i w jaki sposób mają być płacone. Jeżeli zobowiązany nadal nie płaci, uprawniony może skierować sprawę do komornika. W tym celu należy złożyć wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego świadczeń alimentacyjnych.

Rodzice nie mogą uchylić się od obowiązku alimentacyjnego na tej podstawie, że wykonywanie tego obowiązku stanowiłoby dla nich nadmierny ciężar. Zgodnie z orzecznictwem rodzice są obowiązani podzielić się z dzieckiem nawet najmniejszymi dochodami.

Podstawą oddalenia powództwa o zasądzenie alimentów może być tylko brak wszelkich możliwości po stronie zobowiązanego. To że zobowiązany dysponuje nikłą ilością środków samo w sobie nie jest podstawą do oddalenia powództwa. Możliwości zarobkowe i majątkowe oznaczają zarobki i dochody, jakie zobowiązany uzyskiwałby przy pełnym wykorzystaniu swych sił fizycznych i zdolności umysłowych.

Zabezpieczenie alimentów

Koszty zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb pojawiają się z dnia na dzień. W końcu codziennie musimy kupować wyżywienie czy opłacać rachunki za media. Czy osoba uprawniona musi zatem czekać na wypłatę środków do końca sądowej sprawy alimentacyjnej? Na szczęście nie.

W pozwie o alimenty możemy złożyć wniosek o zabezpieczenie roszczenia. Pozytywne rozpatrzenie tego wniosku przez sąd oznacza, że do zakończenia sprawy zobowiązany powinien płacić wskazaną przez sąd wysokość alimentów. Z reguły jest to kwota niższa niż żądamy w pozwie niemniej jednak pozwala chociaż w części pokryć koszty utrzymania.

W postępowaniu zabezpieczającym sąd bada jedynie uprawdopodobnienie przesłanek warunkujących zasadność i zakres roszczenia alimentacyjnego. Dotyczy to zarówno usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, jak i zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego.

Zmiana wysokości alimentów

Należy pamiętać, że orzeczenie ustalające obowiązek alimentacyjny i jego wysokość nie jest dane na zawsze. Zarówno uprawniony jak i zobowiązany do zapłaty alimentów może wystąpić o zmianę wysokości alimentów. Dotyczy to sytuacji zmiany okoliczności sprawy (np. zakresu potrzeb uprawnionego związane z jego stanem zdrowia, możliwości zarobkowe zobowiązanego).

W celu zmiany wysokości alimentów należy złożyć pozew. Wówczas toczy się nowa sprawa sądowa w tym zakresie.

Podwyższenie alimentów

Uprawniony do roszczeń alimentacyjnych może wystąpić z żądaniem podwyższenia alimentów. Podstawą takiego żądania musi być uzasadniona zmiana okoliczności sprawy. Będą to okoliczności dotyczące wzrostu kosztów zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb w stosunku do momentu kiedy ustalana była dotychczasowa wysokość alimentów. Oczywistym jest, że koszty utrzymania nastolatka w zakresie wyżywienia, ubrań, rozrywki będą wyższe niż małego dziecka. Innym przykładem może być pogorszenie się stanu zdrowia skutkujące koniecznością przyjmowania na stałe drogich lekarstw.

Obniżenie alimentów

Możliwość zmiany wysokości alimentów działa także w drugą stronę. Zobowiązany występując z żądaniem obniżenia alimentów może powołać się na znaczne pogorszenie możliwości majątkowych i zarobkowych. Pogorszenie nie może jednak wynikać z jego życiowych decyzji a musi być uzasadnione obiektywnymi okolicznościami. Osoba zobowiązana do alimentów może próbować także wykazać spadek kosztów zaspokajania potrzeb osoby uprawnionej.

Uchylenie alimentów

W szczególnych przypadkach możliwe jest nawet uchylenie obowiązku alimentacyjnego. Jako najbardziej oczywisty przykład można podać osiągnięcie samodzielności przez dziecko. Ukończenie edukacji, znalezienie pracy i założenie rodziny mogą być podstawą żądania uchylenia obowiązku alimentacyjnego.

Alimenty z datą wsteczną

W toku sprawy alimentacyjnej Sąd może uwzględnić niezaspokojone potrzeby uprawnionego z czasu przed wniesieniem powództwa o alimenty.

Zgodnie z orzecznictwem, rodzic który wyłącznie zaspokajał potrzeby wspólnego dziecka, może domagać się od drugiego rodzica zwrotu odpowiedniej części kosztów. Sąd wydaje rozstrzygnięcie w tym zakresie zasądzając odpowiednią sumę pieniężną. W uzasadnionych wypadkach sąd może rozłożyć zasądzone świadczenie na raty.

Jeżeli potrzebujesz pomocy w zakresie dochodzenia alimentów albo zostałeś pozwany w sprawie o alimenty skorzystaj z porady prawnej Adwokata. W sprawach o alimenty podstawą jest ustalenie rzeczywistych kosztów utrzymania dziecka, ustalenie możliwości finansowych rodziców oraz ustalenie faktycznie uzyskiwanych dochodów zobowiązanego do zapłaty alimentów. Indywidualnie przeanalizujemy Twoją sprawę i przedstawimy Ci możliwości działania.