Sprawy rozwodowe

Małżeństwo w swoim założeniu ma w sposób formalny i trwały pieczętować związek kobiety i mężczyzny. Zawarcie małżeństwa niesie za sobą określone skutki prawne. Ustawa Kodeks rodzinny i opiekuńczy reguluje przesłanki zawarcia małżeństwa oraz prawa i obowiązki małżonków. Przepisy tej ustawy wprowadzają również rozwiązania dotyczące stosunków majątkowych pomiędzy małżonkami. W tym zakresie wyróżniamy ustawowy ustrój majątkowy oraz warianty ustroju majątkowego umownego. Wreszcie, Kodeks rodzinny i opiekuńczy reguluje sytuacje kiedy małżeństwo ustaje.

Ustanie małżeństwa

Kodeks rodzinny i opiekuńczy reguluje sytuacje ustania małżeństwa. Ustanie związku małżeńskiego następuje poprzez śmierć małżonka, uznanie małżonka za zmarłego oraz rozwód.

Śmierć małżonka

Pierwsza przyczyna jest oczywista – małżeństwo nie może trwać dalej, jeżeli któryś z małżonków nie żyje. Śmierć małżonka wywołuje określone skutki w zakresie dziedziczenia. Jeżeli zmarły nie pozostawił testamentu to dziedziczenie następuje zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego. Do spadku w pierwszej kolejności powołane są dzieci spadkodawcy oraz małżonek, którzy dziedziczą w częściach równych. Część przypadająca małżonkowi nie może być jednak mniejsza niż jedna czwarta całości spadku.

Uznanie małżonka za zmarłego

Uznanie za zmarłego to instytucja, która ma zastosowanie w stosunku do osób zaginionych. Co do zasady zaginiony może zostać uznany za zmarłego, jeżeli upłynęło dziesięć lat od końca roku kalendarzowego, w którym zgodnie z istniejącymi informacjami jeszcze żył. W takim przypadku domniemywa się, iż małżeństwo ustało z datą, która w orzeczeniu o uznaniu tego małżonka za zmarłego została oznaczona jako chwila jego śmierci.

Rozwód

Rozwód to inaczej rozwiązanie małżeństwa orzeczeniem sądu. Każdy z małżonków może żądać rozwodu jeżeli nastąpił pomiędzy nimi zupełny i trwały rozkład pożycia. W wyroku rozwodowym sąd stwierdza także, czy i który z małżonków ponosi winę za rozkład pożycia. Małżonkowie mogą jednak złożyć zgodny wniosek aby sąd nie orzekał o winie. Nawet pomimo zupełnego rozkładu pożycia, rozwód nie jest dopuszczalny jeżeli miałoby to doprowadzić do naruszenia dobra wspólnych małoletnich dzieci. Rozwód nie będzie także możliwy jeżeli Sąd uzna, że orzeczenie rozwodu stoi w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego. W takich przypadkach sąd indywidualnie ocenia sprawę i bada wskazane przesłanki.

Zupełny i trwały rozkład pożycia małżeńskiego

Kiedy zachodzi zupełny i trwały rozkład pożycia? Kodeks rodzinny nie zawiera precyzyjnie wymienionych sytuacji kiedy można uznać, że doszło do zupełnego i trwałego rozkładu pożycia. Nie istnieje legalna precyzyjna definicja tego pojęcia. Doktryna i orzecznictwo wypracowały jednak aspekty, które Sąd musi brać pod uwagę orzekając w sprawie rozwodowej. W postępowaniu dowodowym Sąd bada rozkład pożycia małżeńskiego w sferach duchowej, fizycznej i gospodarczej.

Pojęcie zupełnego i trwałego rozkładu pożycia było także przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego. W jednej z uchwał wskazano, że rozkład jest zupełny, gdy nie istnieje między małżonkami więź duchowa, fizyczna ani gospodarcza. Do uznania natomiast, że rozkład jest trwały, nie jest konieczne stwierdzenie, że powrót małżonków do pożycia jest bezwzględnie niemożliwy. Wystarczy oparta na doświadczeniu życiowym ocena, że w okolicznościach sprawy nie ma szans na powrót małżonków do wspólnego pożycia. Sąd bada przy tym okoliczności sprawy i indywidualne cechy charakteru małżonków.

W przypadku wszczęcia sprawy rozwodowej sąd bada zgromadzone dowody, przesłuchuje strony oraz świadków i na tej podstawie ocenia sytuację małżeństwa. Wygaśnięcie uczuć między małżonkami w sferze duchowej, diametralnie odmienny pogląd życiowe priorytety wskazują, że w małżeństwie doszło do rozkładu pożycia. Izolowanie się małżonków w oddzielnych pokojach, czy brak współżycia fizycznego wskazuje na zupełny i trwały rozkład pożycia małżeńskiego w sferze fizycznej. Z kolei brak współdziałania przy prowadzeniu gospodarstwa domowego albo nawet prowadzenie ich odrębnie wskazuje na rozkład w sferze gospodarczej.

Wyrok rozwodowy

Należy pamiętać, że sprawa rozwodowa to nie zawsze tylko kwestia ustania małżeństwa. Z małżeństwem związana jest przecież sytuacja dzieci małżonków oraz majątek nabyty w przypadku wspólności majątkowej małżeńskiej. Aby nie generować kilku osobnych spraw, Sąd może kompleksowo rozstrzygnąć wskazane aspekty w jednym postępowaniu.

Dzieci w rozwodzie

W tej samej sprawie sąd może rozstrzygać kwestie władzy rodzicielskiej nad dzieckiem małżonków oraz o kontaktach rodziców z dzieckiem. Elementem wyroku rozwodowego może być także orzeczenie w zakresie alimentów. Sąd orzeka, w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka.

W tym zakresie małżonkowie mogą zawrzeć porozumienie, które następnie Sąd uwzględni w toku postępowania. Warunkiem jest jednak aby porozumienie małżonków było zgodne z dobrem dziecka. Jeżeli takiego porozumienia brak, Sąd w pierwszej kolejności ustala sytuacje opiekuńczo wychowawczą dziecka w rodzinie rozwodników. Uwzględniając prawo dziecka do wychowania zarówno przez matkę jak i ojca, Sąd rozstrzyga o sposobie wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej. W takim przypadku ustala się również, w jaki sposób rodzice mają z dzieckiem utrzymywać kontakty po rozwodzie.

Zgodnie z powyższymi wytycznymi, Sąd może powierzyć władzę rodzicielską jednemu z rodziców. Władza rodzicielska drugiego rodzica może zostać ograniczona do określonych obowiązków i uprawnień. Przy każdej decyzji w tym zakresie dla Sądu powinno być najważniejsze dobro dziecka.

Korzystanie ze wspólnego mieszkania po rozwodzie

Bardzo często małżonkowie jeszcze w czasie trwania rozwodu zajmują wspólne mieszkanie. W wyroku rozwodowym Sąd może orzec o sposobie korzystania z tego mieszkania przez czas w jakim rozwodnicy będą w nim wspólnie zamieszkiwać. Co istotne, mieszkanie nie musi być „wspólne” w sensie prawnym, jego właścicielem może być tylko jeden z małżonków. W rozumieniu przepisów znaczenie ma to, że mieszkanie jest faktycznie wspólnie przez nich zajmowane.

Orzekając w tym zakresie, Sąd bierze pod uwagę przede wszystkim potrzeby dzieci oraz małżonka, który będzie sprawował władzę rodzicielską. W wielu przypadkach najbardziej właściwym, a zarazem najprostszym rozstrzygnięciem, jest określenie sposobu korzystania z mieszkania przez utrzymanie istniejącego faktycznie stanu rzeczy w tym zakresie. Sąd będzie jednak indywidualnie rozpatrywał okoliczności danej sprawy.

Eksmisja małżonka

Zdarza się, iż jeden z małżonków swoim rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie. W poważnych przypadkach takich naruszeń Sąd może nakazać eksmisję na żądanie drugiego małżonka. Zgodnie z orzecznictwem możliwość eksmisji w tym trybie powinna być stosowana wyjątkowo po spełnieniu określonych przesłanek. W pierwszej kolejności Sąd ustala czy obiektywnie zachowanie małżonka w sposób rażący wykracza poza ustalony normy. Sąd bada również jaki skutek ma takie postępowanie małżonka. Skutek to najczęściej zupełne wykluczenie możliwości wykorzystywania mieszkania zgodnego z jego przeznaczeniem, przez współmałżonka. Pomiędzy wykluczeniem tej możliwości po jego stronie a sposobem zachowania potencjalnie eksmitowanego musi istnieć adekwatny związek przyczynowy.

Podział majątku przy rozwodzie

Na wniosek jednego z małżonków sprawa rozwodowa może objąć także podział majątku wspólnego małżonków. Warunkiem uwzględnienia tego wniosku jest aby przeprowadzenie podziału nie wywołało nadmiernej przedłużenia postępowania. Ta przesłanka jest spełniona nie tylko jeżeli między stronami nie ma sporu co do składu i sposobu podziału tego majątku. Czasami dla wyjaśnienia spornych między stronami okoliczności wystarczy przeprowadzenie postępowania dowodowego w ograniczonym zakresie. W takim przypadku będzie możliwe dokonanie podziału majątku wspólnego przy rozwodzie.

Jak długo trwa sprawa rozwodowa?

Odpowiedź na to pytanie będzie zależała od wielu czynników. W optymistycznym przypadku, gdy małżonkowie zgodnie wystąpili o rozwód bez orzekania o winie, sprawa może skończyć się na pierwszej rozprawie.

Sytuacja zmienia się diametralnie jeżeli małżonkowie nie są zgodni co do rozwodu i każde z nich obwinia drugiego o rozkład pożycia. Spór w zakresie wykonywania władzy rodzicielskiej czy kosztów zaspokajania potrzeb dzieci zwiększa ilość elementów, które musi rozstrzygnąć Sąd. Sprawa rozwodowa będzie jeszcze bardziej obszerna jeżeli w grę wchodzi podział majątku wspólnego. Wymienione elementy sprawiają, że sprawa rozwodowa jest wielowątkowa i może trwać nawet kilka lat.

Każdy z wątków takiej sprawy dotyka różnych gałęzi prawa i wymaga znajomości licznych przepisów proceduralnych. Błędy w przygotowaniu i prowadzeniu sprawy rozwodowej mogą rzutować na ostateczny wynik sprawy. Stres i negatywne emocje związane z zakończeniem małżeństwa sprawiają, że prowadzenie sprawy osobiście, bez Adwokata, może skończyć się negatywnymi konsekwencjami.

W ramach porad prawnych świadczonych przez Kancelarię adwokacką:

– przeanalizujemy Twoją sprawę pod kątem możliwości prowadzenia sprawy rozwodowej i obrania najlepszej strategii;
– przedstawimy Ci z jakich etapów składa się sprawa rozwodowa i jak się do niej przygotować oraz jakie dokumenty należy załączyć do pozwu o rozwód;
– przygotujemy dla Ciebie pozew rozwodowy oraz inne pisma w trakcie sprawy rozwodowej.